Банктык карталар биздин жашообуздун бир бөлүгүнө айланды, прогресс токтоп калбайт жана картаны колдонуу коопсуздугу аларды пайдалануу менен катар параллелдүү маселени жаратат. Аны жөнөкөй эрежелерди сактоо менен камсыз кылса болот.
Карталар накталай акчага караганда чоң артыкчылыкка ээ, ошондой эле бир топ чоң функционалдуулукка ээ. Мисалы, банкоматтан кадимки накталай акча алуудан тышкары, дүкөндөрдө, ар кандай төлөм терминалдарында жана Интернетте накталай эмес карталар менен төлөө, билеттерди жана мейманканалардагы брондоолорду ырастоо жана башкалар. Карталарды алдамчылардан кантип сактоого болот?
ПИН кодду банк картаңыздын жанында сактабаңыз жана аны эч ким менен бөлүшпөңүз. Аны таптакыр эстеп, ыргытып жиберген жакшы. Же, эгер сиз аны унутуудан корксоңуз, анда башкаларга жеткиликсиз жерге жазып коюңуз.
Карталардагы маалыматтарыңыздын үчүнчү жактарга (анын ичинде камераларга) жеткиликтүүлүгүнө жол бербеңиз. Бул маалыматтар сиздин картаңызда алдамчылык аракеттерди жасоого жетиштүү. Эгерде маалыматтар кимдир бирөөгө жеткиликтүү болуп калса, анда карта бөгөттөлүп, картаны кайрадан чыгаруу керек. Ошентип, сиз өзүңүздү алдамчылыктан куткарасыз.
Эгерде сиз картаны жоготуп алсаңыз, аны мүмкүн болушунча эртерээк бөгөттөп салышыңыз керек.
Банк картаңызды эч кимге ишенип тапшырбаңыз. Сиздин ишеничиңиздеги адамдар сиздин картаңызды же маалыматтарыңызды өзүмчүл максаттар үчүн колдоно алышат.
Дүкөндөрдө же башка жерлерде (мейманканаларда, ресторандарда, кафелерде) товарларга же кызматтарга акы төлөөдө, картаңызды “көрүнбөй калууга” жол бербеңиз. Карта төлөнө турган жерге өзүңүз барганыңыз оң.
Картаны Интернетте колдонууда төмөнкүлөрдү эске алуу керек: компаниялардын жана уюмдардын расмий сайттарына гана кирип, ошондой эле маалыматтарды киргизүүдөн мурун, антивирус программаңыздын бар экендигин текшериңиз.
Азыркы учурда, SMS аркылуу алдамчылык көп кездешет. Алдамчылар провокациялык билдирүүлөрдү жөнөтүп, адамдарды иш-аракетке түртөт. Бир нерсе жасоодон мурун, жеңилирээк болуңуз, билдирүүдө жазылганды аткарууга шашылбаңыз. Кырдаалды талдап алыңыз.
Эскерте кетүүчү нерсе, SMS билдирүүсү аркылуу банк сизден телефон, картанын номери, пин-код жана башка маалыматтар боюнча кошумча маалымат берүүнү суранбайт, айрым иш-аракеттерди жасоону суранбайт.
Банкоматтардан накталай акча алуу үчүн, чоочун буюмдар же башка кызыктуу жабдуулар жок экендигин текшерип алыңыз. Эң коопсуз банкоматтар банк кеңселеринде жайгашкан деп эсептелет. Банкоматта жасалма шаймандардын болушунун эң аз ыктымалдыгы бар. ПИН кодуңузду киргизгенде, ар дайым клавиатураны экинчи колуңуз менен жаап коюңуз.
Ушул жөнөкөй эрежелерди сактоо менен, сиз банктык картаны колдонуунун коопсуздугун камсыз кылаарыңызды жана провокацияларга алдырбай, акча алдамчылыктан коргой тургандыгыңызды эсиңизден чыгарбаңыз.
